Tegengas Nijmegen wil een referendum om de bouw van een nieuwe aardgascentrale in Nijmegen te voorkomen.

We hebben in fase 1 een overweldigend aantal van 2.233 ondersteuningsverklaringen ontvangen. Wij zijn verheugd dat zoveel mensen het verzoek hebben gesteund.

Op 31 januari 2023 is ons verzoek besproken in de Gemeenteraad. De partijen GroenLinks, Stadspartij, D66, VVD, CDA, Gewoon Nijmegen en ODV hebben het referendum toen weggestemd. Voorlopig organiseert de gemeente dus geen referendum. De partijen PvdA, PvdD, SP wilden wél een referendum.

Wij willen dat burgers van Nijmegen alsnog de kans krijgen zich uit te spreken over de aardgascentrale. Wij denken nog na over de manier waarop.

OP DE HOOGTE BLIJVEN

WAAROM ZIJN WIJ TEGEN DE AARDGASCENTRALE?

• In deze gascentrale mag tot minimaal 2045 aardgas worden verbrand.
• Aardgas veroorzaakt CO₂-uitstoot en leidt tot levensbedreigende klimaatopwarming.
• We moeten aardgas nu stoppen en niet in de toekomst.
• Het verbranden van aardgas leidt tot slechtere luchtkwaliteit voor bewoners.
• Stikstofuitstoot van de centrale is slecht voor de natuur.
• Duurzame energie is mogelijk. Fossiele brandstoffen zijn niet meer van deze tijd.

ONDERSTEUNERS

Tegengas Nijmegen is een groep gewone burgers. De volgende organisaties hebben hun steun uitgesproken.

WAAROM DOEN WIJ DIT?

CO₂-uitstoot bedreigt levens

Het bestemmingsplan staat een grote elektriciteitscentrale toe. Tot minimaal 2045 is het gebruik van fossiel aardgas zonder voorwaarden toegestaan. Die tijd hebben we niet. De CO₂-uitstoot moet zo snel mogelijk naar nul om de desastreuze gevolgen van klimaatopwarming te beperken.

Gasbedrijven verkopen een namaak-oplossing

Fossiele brandstoffen zijn slecht voor de planeet. Maar bedrijven die aan fossiel verdienen willen het blijven verkopen. Zij gebruiken verhalen over waterstof in de toekomst om nu aardgascentrales te bouwen. Een gemene valstrik, want de transitie naar hernieuwbare energie wordt hiermee uitgesteld. Bovendien komt er niet voldoende waterstof beschikbaar.

Verslechtering luchtkwaliteit

Veel mensen herinneren zich nog hoe vies de oude kolencentrale was. De laatste jaren zijn al veel vervuilende bedrijven rond de kanaalhavens schoner geworden of gestopt. Recent is de APN nog uitgekocht. Met de aardgascentrale zetten we een stap terug. Aardgas veroorzaakt luchtvervuiling, waar Nijmegenaren luchtwegklachten van kunnen krijgen.

Stikstofuitstoot

Een gascentrale stoot veel stikstof uit. De natuur lijdt daaronder. Ook de natuur rond Nijmegen, zoals onze Ooijpolder. De biodiversiteit neemt af en soorten verdwijnen. De stikstof die een gascentrale uitstoot neemt ook ruimte weg voor andere projecten, zoals woningbouw.

Duurzame energie

Wij geloven dat een duurzaam energiesysteem zonder aardgas mogelijk is. Er zijn veel bewezen manieren om duurzaam en betaalbaar energie op te wekken. Ook kunnen we nog veel energie besparen. Wij vragen de gemeenteraad om een beter plan te maken zonder aardgas.

VEELGESTELDE VRAGEN

WAT IS EEN 'HYBRIDE'GASCENTRALE

Wat betekent ‘hybride’ centrale?

Het idee van een hybride energiecentrale houdt in dat de centrale eerst op aardgas wordt gestookt, met daarbij CO₂-uitstoot. In de toekomst kan de centrale technisch gezien overschakelen op groen waterstofgas, wanneer daar voldoende van beschikbaar is.

Is er binnenkort genoeg waterstof voor zo'n ‘hybride’ centrale?

Nee. Dit was oorspronkelijk wel de ambitie van de regering, maar inmiddels lijkt dit niet meer mogelijk. Van alle gehoopte groene waterstoffabrieken in Nederland wordt er nu maar één daadwerkelijk gebouwd, door Shell. Deze fabriek levert straks minder dan 3% van wat in Nederland was gepland voor 2032. En van deze 3% komt niets beschikbaar als brandstof voor de elektriciteitscentrale.

WAT BETEKENT DE GASCENTRALE VOOR MIJ ALS NIJMEGENAAR

Gaat mijn energieprijs omhoog als de gascentrale er niet komt?

De prijs van energie gaat niet omhoog doordat de gascentrale er niet komt.

Leidt een nieuwe centrale tot meer luchtvervuiling?

Ja. De centrale stoot stikstofdioxide en fijnstof uit. Dat is slecht voor de luchtkwaliteit. De luchtkwaliteit voldoet in Nijmegen nu al niet aan de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO.

Krijg ik zonder gascentrale ‘koude voeten’ op momenten dat de zon niet schijnt?

Nee. Tennet (de beheerder van het elektriciteitsnet) lost dit nu op verschillende manieren op, dat blijft zo.

Zo gebruikt Nederland elektriciteit uit buurlanden, wanneer hier tijdelijk te weinig wordt opgewekt, en andersom. Tennet zelf ziet dit als beste oplossing, samen met vraagsturing bij de (groot)verbruikers. Tennet pleit niet voor het bijbouwen van aardgascentrales.

DE SCHADELIJKHEID VAN AARDGASVERBRANDING

Is het verbranden van aardgas ook schadelijk als we het tijdelijk doen?

Het is belangrijk om fossiele brandstoffen af te bouwen. Als ENGIE een gascentrale gaat bouwen wordt er juist meer verbrand. António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, noemt investeren in nieuwe fossiele infrastructuur morele en economische waanzin.

Past aardgasverbranding in het beleid van de Rijksoverheid?

Dat is niet het geval. Het plan voor de aardgascentrale is door de Rijksoverheid in 2012 gemaakt. Op dit moment wil de Nederlandse overheid de CO₂-uitstoot met een derde verminderen om haar streefcijfers te halen. Op de laatste wereldwijde klimaatconferentie heeft de overheid aangegeven dat we moeten stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen. Een nieuwe aardgascentrale past niet meer in het huidige overheidsbeleid. Het plan dat de gemeente wil uitvoeren is inmiddels achterhaald.

Hoe vaak staat de aardgascentrale straks aan?

Er zijn in het bestemmingsplan geen voorwaarden opgenomen over hoe vaak de centrale aan mag staan. ENGIE is een beursgenoteerd bedrijf dat streeft naar winstmaximalisatie en aandeelhouderswaarde. Een aardgascentrale kan eenvoudig aan en uit worden gezet. ENGIE zal dus elektriciteit op basis van aardgas gaan verkopen op alle momenten dat dat winstgevend is.

OVER DE TRANSITIE VAN AARDGAS NAAR WATERSTOF

Wat voor gassen zullen in de centrale worden verband?

In de voorgestelde centrale wordt aardgas verbrand. Daarbij komt CO₂ en stikstof vrij. Dit mag van de gemeente tot 2045. In principe is het mogelijk om in de toekomst over te schakelen op groen waterstofgas. Maar ook dan wordt eerst een lange periode voornamelijk aardgas verbrand.

Is er voldoende groen waterstofgas beschikbaar?

Tot 2030 zal vrijwel zeker uitsluitend aardgas worden verbrand. Of en wanneer men daarna kan overschakelen naar groene waterstof is uiterst twijfelachtig: de Nederlandse produktie komt niet van de grond, en voor import heerst schaarste. Groene waterstof is nog niet op grote schaal beschikbaar om aardgas te vervangen.

Wat gebeurt er als er een klimaatonvriendelijke regering komt?

Voor het maken van groene waterstof is veel hernieuwbare (wind)energie nodig. Als partijen de bouw van windmolens vertragen, maakt dit de toekomstige toevoer van groene waterstof voor een ‘hybride’ centrale onmogelijk. Nú een gascentrale toestaan betekent bij een klimaatonvriendelijke regering dus sowieso: aardgas blijven verbranden.

Wat voor gassen zullen in de toekomst in de centrale worden verbrand?

In het voorgestelde bestemmingsplan wordt aardgas tot 2045 toegestaan. Wat tussen 2030 en 2045 zal gebeuren is afhankelijk van politieke ontwikkelingen en de marktomstandigheden. Noch de gemeente Nijmegen, noch ENGIE bepaalt hoeveel waterstofgas aan de centrale wordt geleverd.

Wat voorspelt Gasunie over de transitie van aardgas naar waterstof?

Gasunie beheert het gasnetwerk dat gas naar de centrale van ENGIE brengt. Gasunie maakt dit netwerk geschikt voor het bijmengen van andere gassen. In haar 'verkenning 2050' voorspelt Gasunie dat in 2030 nog vooral aardgas wordt geleverd. Tussen 2030 en 2050 wil Gasunie een transitie naar waterstof. Maar Gasunie weet nog niet in welk jaar afscheid kan worden genomen van aardgas.

Wat wil ENGIE in de toekomst voor gas verbranden?

ENGIE is de grootste importeur van vloeibaar aardgas (LNG) in Europa. ENGIE noemt vloeibaar aardgas vreemd genoeg een duurzame brandstof. Het bedrijf importeert al veel LNG naar Frankrijk en Spanje. ENGIE wil ook in Nederland meer LNG importeren. Het bedrijf is daar al mee gestart. Waterstof is dus geen prioriteit voor ENGIE.

Wat vindt Tegengas Nijmegen van waterstof?

Het probleem met het voorstel voor de gascentrale is dat er nog jarenlang aardgas mag worden verbrand, met CO₂-uitstoot. Tegengas Nijmegen is niet voor of tegen waterstof.

Moet de centrale worden omgebouwd om andere gassen te verbranden?

De centrale wordt gebouwd voor de verbranding van aardgas. Afhankelijk van het definitieve ontwerp kunnen direct of na een beperkte ombouw andere gassen worden verbrand. Een toekomstige omschakeling is dus vooral afhankelijk van de beschikbaarheid van alternatieve gassen.

OVER HET BEDRIJF ENGIE

Wat voor bedrijf is ENGIE, de toekomstige eigenaar?

ENGIE S.A. is een Frans energiebedrijf dat van plan is de centrale te bouwen. Het is al eigenaar van het terrein. Grootaandeelhouders zijn de Franse staat en Blackrock, een Amerikaanse investeringsmaatschappij. Het bedrijf heeft meerdere afdelingen, waaronder ENGIE Energie Nederland.

ENGIE houdt zich vooral bezig met aardgas. Het is wereldwijd één van de grotere spelers op het gebied van LNG (vloeibaar aardgas). Het bedrijf heeft ook een gedeelte hernieuwbare energie, kolencentrales en nucleaire energie.

Wie betaalt deze centrale?

ENGIE bouwt en betaalt de centrale. Dit geld moeten zij terugverdienen. Als wij fossiele energie minderen kan ENGIE haar investering niet terugverdienen. ENGIE lobbyt daarom voor een nieuw systeem, waar de overheid betaalt voor het beschikbaar hebben van productiecapaciteit. Dat zou betekenen dat wij moeten gaan betalen voor de centrale wanneer deze uitstaat.

OVER MOGELIJKE ALTERNATIEVEN

Wat zijn duurzame alternatieven voor aardgasverbranding?

Er zijn veel bewezen manieren om duurzaam en betaalbaar energie op te wekken, zoals zon- en windenergie en waterkracht. Energie kan worden opgeslagen, bijvoorbeeld met accu's en technisch gezien ook met waterstof. Pieken in de beschikbaarheid van zon- en windenergie kunnen worden opgevangen door betere planning van het energiegebruik. Ook is het mogelijk energie te besparen en energie eerlijker te verdelen.

Kan de locatie worden volgezet met een zonneveld en/of windmolens?

Er zijn al plannen voor de rest van het terrein. Het is daarnaast mogelijk om op de plek van de centrale een zonneveld of een windmolen neer te zetten. Dat levert niet zoveel elekriciteit op als een aardgascentrale. Dit idee is dus geen volledige oplossing.

Maar hiernieuwbare energie wordt juist vaak niet op één centrale plek gewonnen, maar lokaal, bij fabrieken en in woonwijken. Hernieuwbare energie is dus niet afhankelijk van deze ene locatie.

OVER HET BESTEMMINGSPLAN

Waarover gaat het bestemmingsplan?

Het bestemmingsplan gaat over het gebied waar vroeger de kolencentrale stond. Behalve de centrale zijn er ook andere plannen in het gebied. Er staan al windmolens en een zonnepark. De capaciteit en omvang daarvan valt echter in het niet bij de geplande gascentrale.

Hoe komt het bestemmingsplan tot stand?

Het bestemmingsplan werd gemaakt door het gemeentebestuur bestaande uit Stadspartij Nijmegen, Groenlinks en D66. Het gemeentebestuur doet een voorstel aan de gemeenteraad. De gemeenteraad vergadert op 31 januari 2024 over dit voorstel.

Wat als het bestemmingsplan wordt afgekeurd?

Wij vragen een raadgevend referendum. Het doel is dat er een beter plan komt, zónder aardgas. Het doel is dus niet om het verouderde bestemmingsplan te behouden. Ook dat plan staat namelijk nog aardgasverbranding toe. In het verouderde plan staat ook nog kolenverbranding als mogelijkheid vermeld. Maar een kolencentrale kan niet meer gebouwd worden vanwege de Wet verbod op kolen bij elektriciteitsproductie.

Waar kan ik het bestemmingsplan vinden?

Het voorstel van het stadsbestuur is hier te vinden onder agendapunt 4.

OVER DE GEMEENTERAAD EN NIJMEEGSE POLITIEKE PARTIJEN

Wat als de gemeenteraad tegen het plan stemt?

Als de gemeenteraad tegen het bestemmingsplan stemt, blijft het oude plan gelden. Daarin staat nog de mogelijkheid van een kolencentrale vermeld, maar nieuwe wetgeving verbiedt de aanleg daarvan. Er moet dus een beter plan komen. Daarom zet Tegengas Nijmegen zich in voor een raadgevend referendum.

Kan de Rijksoverheid de gemeente buitenspel zetten?

De Rijksoverheid kan in theorie de gemeente verplichten tot het toelaten van een grootschalige energiecentrale, maar dat heeft ze nog niet gedaan. Ze zou hiertoe kunnen overgaan als het nationale belang van energiezekerheid bedreigd wordt. Er zijn betere plannen mogelijk. Als het Rijk een duurzamer plan niet steunt, dan wil Tegengas Nijmegen samen met de gemeente optrekken tegen de Rijksoverheid.

Waarom wil onze gemeente dit?

Tegengas Nijmegen kan niet namens anderen spreken. U kunt deze vraag richten tot de gemeente.

Wat is het standpunt van politieke partijen?

Vorig jaar stemden alle partijen behalve Stadspartij Nijmegen in de gemeenteraad tegen de komst van de centrale. Het stadsbestuur, bestaande uit Stadspartij Nijmegen, Groenlinks en D66, zette het plan toch door. Wat een partij nu gaat doen en waarom, kunt u aan de betreffende partij vragen.

Waarom wil mijn politieke partij dit?

Tegengas Nijmegen kan niet namens anderen spreken. U kunt deze vraag richten aan politieke partijen.

OVER HET REFERENDUM

Waarom kiezen jullie voor een raadgevend referendum?

Tegengas Nijmegen hoopt dat een raadgevend referendum duidelijk maakt dat Nijmegen geen nieuwe aardgascentrale wil. Met een 'nee' wordt het huidige plan duidelijk afgekeurd. Tegelijkertijd biedt een 'nee' ruimte voor een gesprek over een beter plan. Het gaat immers om een raadgevend referendum. Dit gesprek gaat niet alleen Tegengas Nijmegen, maar alle bewoners aan.

Voert Tegengas Nijmegen acties of rechtszaken tegen de aardgascentrale?

Tegengas Nijmegen verzamelt alleen handtekeningen voor een referendum. Tegengas Nijmegen doet niet mee aan andere acties. Verschillende organisaties hebben aangegeven Tegengas Nijmegen te ondersteunen. Als er andere acties of rechtszaken georganiseerd worden dan kunt u deze organisaties benaderen.

ALGEMENE INFORMATIE OVER DE KOOLSTOFCRISIS

Wat zijn de gevolgen van de koolstofcrisis?

De koolstofcrisis heeft veel verschillende gevolgen. Gletsjers smelten en koralen sterven af. Het weer wordt extremer met hevige regen en overstromingen. Gemiddeld is er meer hitte en droogte waardoor landbouw in veel gebieden op aarde onmogelijk wordt. Grote delen van Nederland zullen onder water komen door de stijging van de zeespiegel.

Waarom zie ik de gevolgen van de crisis nog niet om mij heen?

Veel gevolgen zijn nu al te zien. Denk aan de warme zomers die vaker voorkomen. In een stad als Nijmegen is die hitte erg vervelend. Ook hoogwater en overstromingen zijn een gevolg van de koolstofcrisis. De gevolgen worden in de toekomst nog veel erger. Het lijkt nu langzaam te gaan doordat de aarde heel traag reageert op verandering van de koolstofbalans. Ook als we nu stoppen met het in de lucht brengen van koolstof, zullen de veranderingen nog doorgaan. Maar hoe eerder we stoppen, hoe minder ernstig de veranderingen zullen zijn.

UITLEG OVER GASCENTRALES EN SOORTEN GAS

Wat is een gascentrale?

Een gascentrale is een plek waar elektriciteit wordt opgewekt. Dat gebeurt door het verbranden van gas. Hiervoor kunnen verschillende gassen worden gebruikt. Bij het verbanden komt restwarmte vrij. Die kan worden gebruikt voor de verwarming van huizen.

Wat is aardgas?

Aargas is een mengsel van verschillende gassen dat in de bodem zit. Het voornaamste bestanddeel is methaan, een sterk broeikasgas. Daarnaast is er een deel stikstof. Andere bestanddelen komen in kleine percentages voor of worden eruit gefilterd. Aardgas is een zogenaamde fossiele brandstof. Het ontstaat over het verloop van miljoenen jaren onder de grond uit de resten van planten en dieren.

Waarom is aardgasverbanding slecht?

Het verbranden van fossiele brandstoffen brengt koolstofdioxide in de lucht (CO₂). De aarde raakt daardoor ernstig uit balans. Daarom wordt ook wel gesproken over de koolstofcrisis. Deze crisis is al een tijd bezig. Veel ernstige gevolgen zijn al opgetreden of niet meer te voorkomen. Maar hoe meer aardgas nog verbrand wordt, hoe groter de crisis wordt.

Wat is waterstof?

Waterstof is een gas dat gemaakt kan worden met andere energiebronnen; met zonne- en windenergie, maar ook met aardgas of kolen. Het kan werken als 'energiedrager' voor opslag en transport. Bij het produceren van elektriciteit via waterstof gaat 60% van de energie verloren. Bij het omzetten van waterstof naar elektriciteit ontstaat warmte en water. Wanneer waterstof wordt geproduceerd met hernieuwbare energie, is het dus 'schoon'. Er is wel uitstoot van stikstof.

OVER HET REFERENDUM

Wij vragen om een raadgevend referendum over het bestemmingsplan Waal Energie, waar deze aardgascentrale deel van uitmaakt. Voluit heet dit het Chw-bestemmingsplan Nijmegen Kanaalhavens - 7 (Waal Energie).

Art. 9, lid 2 van de Referendumverordening Nijmegen 2021 bepaalt dat bij een referendum op initiatief van kiesgerechtigden uitsluitend een vraag kan worden voorgelegd waarin voor of tegen het gehele plan wordt gestemd. De precieze formulering van die vraag is blijkens art. 9, lid 1 vrij, en wordt vastgesteld door de gemeenteraad.

Daarom stellen wij aan de gemeenteraad de volgende vraagstelling voor:

Deze vraag voldoet aan de voorwaarden uit de Referendumverordening Nijmegen 2021. Uit de vraag blijkt zowel wat het formele onderwerp van het referendum is, als waar het referendum materieel over gaat. Ten behoeve van de leesbaarheid wordt voorgesteld om de volledige titel van het besluit wel op het stemformulier te vermelden, maar in de vraag de benaming 'Waal Energie' te gebruiken.

We starten met een inleidend verzoek op grond van art. 5 van de Referendumverordening Nijmegen 2021. Pas als daarvoor genoeg handtekeningen binnenkomen, begint de procedure voor het definitieve verzoek.

OVER VOORLICHTING

Het IPCC (klimaatpanel van de Verenigde Naties) stelt dat huidige en geplande fossiele infrastructuur al gaat leiden tot 2 graden opwarming. Het doel van het Parijs-akkoord was om de opwarming tot 1,5 graad te beperken. Het Internationaal Energie Agentschap adviseert geen nieuwe fossiele infrastructuur te bouwen.

Het is belangrijk dat burgers die meepraten over klimaatbeleid geïnformeerd worden over de gevolgen van klimaatopwarming. Wij verzoeken de gemeenteraad met klem een begeleidende brief mee te sturen aan alle kiezers, waarin de gevolgen van klimaatopwarming worden uitgelegd.

CONTACT OPNEMEN

Je kunt ons bereiken via email@tegengasnijmegen.nl